Gıda Katkı Maddeleri ve Sorunları
Ürün Detay
Elbette beslenme insanın hayatını idame ettirebilmesi için en temel ihtiyaçlarından biridir. 2000 li yıllara geldiğimiz şu dönemde yüzyıl öncesiyle kıyasladığımızda yeme içme alışkanlıklarımızın tamamen değiştiğini söyleyebiliriz. Günümüzde gerek zaman darlığı bahanesiyle, gerek daha pratik oldukları için, en çok da çekici görüntülerine kapılarak daha fazla oranda hazır yiyecekler tüketiyoruz. Aslında üzerinde fazla düşünmeden tükettiğimiz bu hazır yiyeceklerle giderek daha çok sağlığımızdan oluyoruz.
Hazır yiyeceklerin yaygınlaşmasıyla dilimize yerleşen çok iyi bildiğimizi sandığımız katkı maddelerinin ne olduğunu ve bu hazır yiyeceklerde ne kadar bulunduğunu gerçekte biliyor muyuz?
Kaba bir tarifle, Katkı Maddeleri; normal koşullarda tüketilmeyen, gıda hammaddesi olarak kullanılamayan, tek başına herhangi bir besleyici değeri olmayan, ancak işlem veya imalatı sırasında kalıntı ve türevleri nihai üründe bulunabilen, gıdanın üretilmesi, tasnifi, işlenmesi, ambalajlanıp depolanması sırasında gıda maddesinin tat koku görünüş ve diğer niteliklerini korumak, DÜZELTMEK, İYİLEŞTİRMEK amacıyla kullanılan maddelerdir.
Genellikle bu katkı maddeleri E ile başlayan kodlarla ve özel adlarla tanımlanır. Avrupa Birliği ülkelerinde pratik bir kodlama yöntemi olarak geliştirilmiştir.
Mesela E100-180 arasındakiler renklendiriciler, E200-297 arasındakiler koruyucular, E322-500 arasındakiler emülgatör ve stabilizatörler, E620-637 arasındakiler tatlandırıcı ve koku vericiler gibi. Liste uzayıp gidiyor.
Aslında yasaya göre hangi amaçla kullanılmış olursa olsunlar gıda katkı maddelerinin insan sağlığına zarar vermemesi gerekir. Ayrıca kullanılan katkı maddeleri ve bunlara ait analiz sonuçlarının yayınlanması, kullanım miktarlarının bildirilmesi gereklidir. Katkı maddelerinin kullanıldığı yiyeceğin yapısını, kimyasını, besin değerini, vitaminlerini etkilememesi şarttır. Katılan maddenin açık ismi ve miktarı gıdanın üstündeki etikette yer almalıdır. Katkı maddeleri gıdanın bozukluğunu veya uygun olmayan tadını maskelememelidir. Türkiye’de de katkı maddeleri yasa yönetmelik ve kodekslerle WHO ve FAO değerlerinden yararlanılarak belli koşul ve kurallara bağlanmıştır. Bütün bunlar olması gerekenler, peki uygulamalarda neler oluyor.
1- Maalesef ülkemizde katkı maddelerinin çeşit ve miktarını geçerli yöntem ve tekniklerle analiz edebilecek laboratuvar sayısı ve düzeyi yetersizdir. Zaten her geçen gün yeni bir katkı maddesi piyasaya çıkmakta ve bu yeni maddeler çok iyi bilinip yönetmeliklerle analizi yapılasıya kadar geçen sürelerde kullanılabiliyorlar. Analizlerde bir dönem aranmıyorlar bile. Hatta çoğu zaman bulunamıyor da.
2- Birçok gıda maddesinin ambalaj ve etiketleri içerdikleri katkı maddeleri konusunda tüketiciye yeterli açıklamada bulunmuyor.
3- Katıldığı belirtilen maddelerin ise miktarlarının etiketlerde yazanla aynı olup olmadığı da şüpheli, kontrolü pek mümkün değil.
4- Çoğumuzun tükettiğimiz gıdalarda olan katkı maddelerinden bunların neden koyulduğundan fazla olursa bize ne gibi zararlar doğuracağından haberi yok.
5- Gıda imalatçılarının bir bölümü ürünlerine çoğu zaman gereksiz yere katkı maddesi koyma eğilimindeler ve bu konuda ilgili mercilere zaman zaman baskı yapabilmekteler.
6- Katkı maddeleri mevzuatlarında da uzman görüşleri ne kadar alınıyor o da şüpheli.
7- Üstelik katkı maddeleri hemen kullanılmaya başlanırken zararları ile ilgili araştırmalar sonradan başlıyor ve sonuçlarının alınması belli süreleri gerektiriyor. Zararları belli olduğunda yasaklansa bile bu süre zarfında kullanılmış oluyor ve zararı gören gördüğüyle kalıyor.
8- Gıda katkı maddelerinde daima kabul edilebilir sınırlar belirleniyor. Fazla olduğu takdirde zararlarından bahsediliyor ama bunun kontrolünün nasıl sağlanacağı belirsiz. Siz ne kadar zaman bu maddelere maruz kalıyorsunuz, 1 yaşından itibaren o katkıyla tanışanla 40 da tanışan aynı oranda etkileniyor mu? Ya da her ürün için kabul edilir miktar var ama siz farklı ürünlerden aynı katkıyı aldığınızda kabul edilir miktarı geçiyor musunuz? Bunu nereden bileceksiniz, Bu hesap nasıl yapılabilir?
Elbette günümüzde kendimizi gıda katkı maddelerinden tamamen soyutlamamız pek mümkün değil ama azaltmak hepimizin elinde.
Bunun için bilinçli ve bilgili tüketiciler olmak birinci şart. Etiketleri iyi okumalı, olabildiğince işlenmiş, paketli gıdalardan uzak durmalıyız. Yapabildiğimiz ürünleri evde yaparak ya da katkısız doğal üreten üreticilerin ürünlerini seçerek olabildiğince geleneksel beslenme tarzına dönmeliyiz. Bu kadar mal ve hizmet içinde seçme hakkımızı kullanmalı, fiyat baskısı ile ucuz olanı değil kaliteli olanı seçmeye çalışmalıyız. Sağlıklı olabilmek için az ama öz yemeye, kaliteli temiz bir beslenme düzenine geçmeye dikkat etmeliyiz.
